2023 in vogelvlucht
Onze Projecten
In 2023 heeft het Deltaplan zich samen met haar partners en supporters met verschillende projecten ingezet op herstel van biodiversiteit. Hieronder staan een aantal belangrijke projecten uit 2023.
Het jaar 2023 samengevat
Onze projecten
Onze werkgroepen
Onze bijeenkomsten
Ons Aanvalsplan Landschap
naar 10% groenblauwe dooradering in Nederland
In Nederland is in de afgelopen eeuw ongeveer 60% van de landschapselementen verdwenen. Om het tij te keren is door het Deltaplan in 2022 het Aanvalsplan Landschap gelanceerd. Inmiddels is onze ambitie om te komen tot 10% groenblauwe dooradering in Nederland door de overheid vastgelegd in het Nationaal Programma Landelijk Gebied.
Mede vanuit het Aanvalsplan zijn door het Deltaplan het afgelopen jaar verschillende tools en adviezen uitgewerkt voor praktische implementatie van groenblauwe dooradering (GBDA). Zo hebben we het document ‘Groenblauwe dooradering nader gedefinieerd’ ontwikkeld. Hierin staat uitgewerkt wat er onder GBDA wordt verstaan en op welk schaalniveau de 10% dooradering moet worden berekend. Vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken is vanuit het programma Mooi Nederland een handreiking voor GBDA opgesteld.
Handreiking (PDF)
Groenbauwe dooradering
Onze ambitie leidt tot 10x voordeel
Landschapselementen zijn de ‘bouwstenen’ die samen een divers, gezond en biodivers landschap vormen. Denk hierbij aan bomen, houtwallen, heggen, hagen, plassen, rivieren en kwelders. Het netwerk van aan elkaar verbonden landschapselementen noemen we groenblauwe dooradering. Deze groenblauwe dooradering levert een structurele bijdrage aan het herstel van het Nederlandse cultuurlandschap. Het is goed voor de biodiversiteit, klimaatbestendigheid, bodemleven, waterkwaliteit en onze eigen gezondheid.
De verschillende pilots (praktijkprojecten) die het afgelopen jaar zijn opgestart om GBDA in de praktijk te realiseren hebben de eerste leerervaringen opgeleverd. De funding voor GBDA, zowel publiek als privaat, moet nog verder worden ingevuld. Ook zijn afgelopen jaar adviezen opgesteld over in te zetten financieel instrumentaria. Deze behoeven in een aantal gevallen nog verdere uitwerking en vervolgens actieve toetsing en promotie van toepassing in de praktijk. Komende jaren blijft het Deltaplan zich samen met haar partners inspannen om de realisatie van 10% GBDA mogelijk te maken.
Aan de slag met Basiskwaliteit Natuur
Het Deltaplan heeft in 2023 een kennisdocument over Basiskwaliteit Natuur ontwikkeld. Basiskwaliteit Natuur gaat over de set van condities die algemene soorten nodig hebben om algemeen te blijven of worden.
Halverwege 2023 zijn wij als Deltaplan aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een kennisdocument over Basiskwaliteit Natuur. Doel is handelingsperspectief te bieden aan grondgebruikers en beheerders die buiten natuurgebieden aan de slag willen gaan met natuurherstel. Daarnaast is het een belangrijke aanvulling op het huidige natuurbeleid, dat zich voornamelijk richt op het beschermen van (zeldzame) natuur in natuurgebieden.
Basiskwaliteit Natuur (BKN) is de set van condities (abiotisch, inrichting en beheer) die algemene soorten in hun leefgebied nodig hebben om algemeen te blijven of worden. Zonder deze condities zullen de algemene soorten afnemen en komen de biodiversiteit en ecosysteemdiensten onder druk te staan. Denk aan waterzuivering, natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving. Huidige beleidskaders richten zich voornamelijk op het herstel van natuur in natuurgebieden. Echter, door versnippering, vermesting en verdroging is ook de kwaliteit buiten natuurgebieden afgenomen. Daarom richt Basiskwaliteit Natuur zich op het behoud van algemene soorten in het landelijk en stedelijk gebied, waar natuur niet de primaire functie is. Als in deze gebieden de kwaliteit van de leefomgeving op orde is, profiteert alle natuur daarvan mee. Realisatie van BKN is daarnaast een voorwaarde om de doelen voor natuurbehoud en -herstel in natuurgebieden te halen.
Het kennisdocument is ontwikkeld in samenwerking met Naturalis, Vogelbescherming Nederland, SoortenNL, Sovon en Wageningen University & Research in opdracht van het ministerie van LNV. Een belangrijk speerpunt is om eenduidigheid te scheppen over de basisprincipes van Basiskwaliteit Natuur, en een uniforme methodiek te bieden aan grondgebruikers en beheerders om met Basiskwaliteit Natuur aan de slag te gaan. Het kennisdocument is in het eerste kwartaal van 2024 gepubliceerd.
Het afgelopen jaar is er ook afstemming geweest met de waterschappen, waar in het kader van de verdere uitwerking van hun KPI-raamwerk voor biodiversiteit ook gerefereerd zal worden aan Basiskwaliteit Natuur. Ook provincies en gemeenten zijn geïnformeerd over basiskwaliteit natuur.
In 2024 zal het concept Basiskwaliteit Natuur verder worden uitgewerkt, ook voor de stedelijke omgeving, en gaan we aan de slag met het actief bevorderen van toepassing ervan in de praktijk.
Kennisdocument (PDF)
Toolbox voor Biodiversiteit verder uitgebouwd
Het uitgangspunt van het Deltaplan is dat iedereen een bijdrage kan leveren aan meer biodiversiteit in Nederland. In 2022 hebben we hiertoe samen met Groen Kennisnet de Toolbox voor Biodiversiteit gelanceerd. Deze toolbox moet alle betrokken partijen op een laagdrempelige manier toegang geven tot tools, good practices en achtergrondinformatie om zelf aan de slag te gaan met biodiversiteitsherstel.
In 2023 hebben we de Toolbox verder uitgebouwd, onder meer door het toevoegen van tools voor versterking van biodiversiteit in de openbare ruimte. Ook hebben we de informatie specifieker afgestemd op verschillende doelgroepen: de overheid, agrofoodbedrijven, hoveniersbedrijven, bouw- & infrabedrijven en particulieren. Daarnaast is er nu de mogelijkheid om belangrijke dossierpagina’s uit te lichten op de homepagina.
Voor 2024 hebben we als ambitie om in nauwe samenspraak met de partners van het Deltaplan en het LIFE-IP programma de Toolbox nog veel verder uit te breiden. Ook gaan we in 2024 de samenwerking aan met Agenda Natuurinclusief om alle tools en good practices die uit deze agenda komen op te nemen in de Toolbox. Doel is om de Toolbox te laten uitgroeien tot hèt portaal voor partijen die met biodiversiteit aan de slag zijn of willen.
Daarnaast gaan we in samenwerking met Vogelbescherming Nederland en Groen Kennisnet alle relevante informatie over Basiskwaliteit Natuur onderbrengen in de Toolbox voor Biodiversiteit. De Toolbox moet hiermee het informatiepunt worden voor grondgebruikers en beheerders die met Basiskwaliteit Natuur aan de slag willen.
Toolbox voor Biodiversiteit
Versterking en uitbreiding plasdrasgebieden
Het Deltaplan heeft in samenwerking met het Dinamo Fonds 12 versterkings- en uitbreidingsprojecten van bestaande plasdras gebieden mogelijk gemaakt
Met een bijdrage van in totaal 92.500 euro van het Dinamo Fonds zijn vijf boeren, vier boerencollectieven en drie natuurorganisaties ondersteund. Het betreft gebieden die al worden gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan broedende weidevogels. De bijdragen worden ingezet om in weidevogelgebieden rondom of in bestaande plasdras gebieden, verbeterende maatregelen te treffen om hiermee de biodiversiteit verder te versterken, zodat meer weidevogels succesvol hun jongen kunnen groot brengen.
Met plasdras wordt het waterpeil (tijdelijk) verhoogd op een perceel in het landelijk gebied. Dit creëert ideale omstandigheden in weilanden voor broedende weidevogels. Door het hogere waterpeil blijven bodemdieren namelijk meer aan het oppervlak én is de bodem beter doordringbaar voor vogelsnavels. Dit zorgt voor meer voedsel voor weidevogels en hun jongen. Om het water langer vast te houden worden bij de 12 projecten onder andere de volgende werkzaamheden uitgevoerd: de aanleg van buizen, greppels, dijkjes, extra stuwen en de aanschaf van zonnecollectoren-waterpompen. Ook worden de percelen met kruidenmengsels ingezaaid om meer diversiteit aan insecten te creëren. Naast deze werkzaamheden worden ook de kosten voor het meten van de waterkwaliteit gefinancierd, zodat hier meer inzicht over komt.
De succesvolle start van deze regeling is mede mogelijk gemaakt door de goede afstemming met de partijen uit het veld zoals BoerenNatuur, Vogelbescherming Nederland en Natuur & Milieu. De factsheet over plasdras -en weidevogelbeheer van Vogelbescherming Nederland en de speciaal voor deze regeling gemaakte factsheet over waterkwaliteit van Natuur & Milieu hebben gezorgd voor goede basisinformatie bij deze regeling. Daarnaast hebben Vogelbescherming Nederland en Natuur & Milieu input gegeven voor de definitieve selectie van de projecten.
In september 2024 zal het Dinamo Fonds een tweede regeling openen voor projectaanvragen om beheerders van plasdras-gebieden te ondersteunen met de uitbreiding en versterking van hun gebieden, hiervoor stelt het fonds een bedrag van 100.000 euro beschikbaar.
Ontwikkeling en toetsing gebruik van KPI’s voor biodiversiteit in de openbare ruimte
Door het Deltaplan zijn Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) voor het monitoren van inzet van grondbeheerders voor biodiversiteitsherstel in de openbare ruimte ontwikkeld. Deze KPI’s zijn afgelopen jaar in een pilottraject getoetst door gebruikers. Het doel van dit traject was om de definities, rekenregels en bruikbaarheid van de KPI’s bij verschillende typen grondgebruikers van de openbare ruimte te toetsen. De gemeente Hoeksche Waard, gemeente Delft, Rijkswaterstaat, Royal HaskoningDHV en aannemersbedrijf MJ Smits hebben aan dit pilottraject deelgenomen.
Tijdens dit traject zijn de KPI’s aangescherpt en hebben de deelnemers de KPI’s voor hun eigen organisatie in kaart gebracht. Het heeft hiermee zowel een verbetering van de KPI’s opgeleverd, als ervaring met het werken met KPI’s voor biodiversiteit. De KPI’s bieden de organisaties inzicht in hun huidige inzet voor biodiversiteit, maar ook waar nog verbeterpunten liggen en op gestuurd kan worden. Het traject heeft ook laten zien dat het werken met KPI’s veel inzet vereist, met name rondom het verzamelen en registreren van de benodigde data voor het berekenen van de KPI’s.
Voor 2024 is een vervolgtraject geplaand, waarbij we met een grotere groep gemeenten en dataexperts de KPI-systematiek verder willen uitrollen. Het doel hiervan is enerzijds om de borging en implementatie van de KPI’s in de gemeentelijke organisatie te onderzoeken, en anderzijds de dataverzameling te faciliteren.